بررسی عناصر عرفانی در حکایات قرآنی (حضرت مریم، حضرت یونس، اصحاب کهف)

thesis
abstract

عرفان، به عنوان راهی که از کشف و شهود به شناخت حق می¬رسد، در همه ادیان، پیروان، رهروان و موافقان خاص خود و نیز مخالفانی داشته است. در میان مسلمانان نیز این مکتب پیروان و موافقانی داشته است. هرچه از زمان طرح مباحث عرفانی در قرون اولیه دورتر می¬شویم، عارفان به ضرورت وضع اصطلاحاتی خاص، که مانع خلط مقصود ایشان با واژگان عرفی مردم و نیز اصطلاحات متکلمان و فلاسفه گردد، اقدام نمودند و به تدریج در عرفان عملی و نظری، اصطلاحاتی پدید آمد و سپس رساله¬هایی در این باب نگاشته شد. عرفای مسلمان در آثار و سخنان خود، ریشه آموزه¬های خود را در تعالیم اسلامی دانسته و برای اثبات سخن خود از آیات و روایات، شواهدی را بیان می¬نمودند. هدف از انجام این پژوهش، بررسی این ادعای عرفا بود که آیا عناصر عرفانی، ریشه در متن مقدس قرآن دارد یا خیر؟ و نتیجه این تحقیق آن شد که بخش وسیعی از قرآن را حکایات و قصص قرآنی تشکیل می-دهند که برخی از آنها، حکایت¬های عرفانی است؛ از این رو بعضی از عارفان مسلمان به تفسیر و تأویل این حکایت¬ها پرداخته و در آن از عناصر عرفانی برای توضیح منظور خویش، که عمدتاً جنبه تأویلی دارد، بهره جسته¬اند.

similar resources

تحلیل پادگفتمان قرآنی دو نگارۀ حضرت یوسف در زندان و حضرت یونس و ماهی از فالنامه شاه‌تهماسبی

بیان مسئله :بروز گفتمان‌های الهی قرآن به زبان تصویر، بدون درک ارتباط متن (قرآن) و تصویر(نگاره) امکان‌پذیر نیست. نشانه – معناشناسی با عبور از تحلیل صرفاً ساختاری نگاره‌ها و با کشف ارتباط معنایی نشانه‌ها در ژرف‌ساخت‌های نگاره‌ها، راهی بر کشف معانی اساسی اما پنهان به واسطة روابط معنادار نگاره‌ها باز می‌کند. بر این اساس، مهم‌ترین سؤالات پژوهش حاضر این است؛ گفتمان پاد یا حمایت الهی که در قرآن مطرح شد...

full text

تطبیق اولیاءالله با اصحاب کهف در متون عرفانی فارسی

چکیده در طول تاریخ تصوّف و عرفان اسلامی، صوفیّه برای مصون ماندن از مخالفت‌ها و تهدیدات اهل شرع و متّهم شدن به کفر و زندقه، همواره کوشیده‌اند تا مبانی عقیدتی و اعمال طریقتی خود را با مستندات قرآنی و حدیثی توجیه کنند. قصّۀ اصحاب کهف به لحاظ مشابهاتی که عرفا بین «اولیاءالله» و «اصحاب کهف» قائل شده‌اند، در کتب عرفانی جایگاه ویژه‌ای دارد. اطلاق لفظ فتیـﺔ (جوانمردان) برای اصحاب کهف، تقویت ایمان و فزونی ...

full text

بازتاب قصۀ حضرت یونس (ع) در آثار مولانا و تشابه آن با منابع عرفانی پیشین

قصه‌‌های پیامبران همواره بستری ملموس و قابل‌ فهم برای مخاطب بوده‌ که عارفان برای بیان اندیشه‌های خود از زمینۀ تمثیلی آن بهره برده‌اند. مولانا جلال‌الدین (د.672ق) از جمله عارفانی است که قصه را ابزاری برای ارائۀ معنا قرار داده و از قصه‌های پیامبران سود جسته است. زندگی یونس (ع)، عناصر ویژه‌ای را در اختیار مولانا نهاده که بستری مناسب برای بیان اندیشه‌های اوست. او به‌ دنبال روایت خطی قصۀ یونس (ع) نی...

full text

شمایل‌شناسی پیکرۀ حضرت مریم در نقاشی‏ های دورۀ رنسانس و تطبیق آن با صفات حضرت مریم(س) در آیات سوره‏ های قرآنی

«شمایل‏شناسی» از منظر نشانه‏شناسی یکی از روش‏های مطالعات هنری اســت که در قرن بیستم به آن توجه شده است. این مقاله با تأکید بر آرای اروین پانوفسکی به مطالعة تطبیقی شمایل‏های حضرت مریم با مفهوم آیات قرآنی می‏پردازد. هدف کلی آن خوانش شمایل‏شناسانة نقاشی‏های مریم(س) در دورة رنسانس و رمزگشایی از زبان تصویری قرآن در رابطه با زندگانی آن حضرت است. مقالة حاضر درصدد پاسخ‌گویی به تطبیق ویژگی‏های شمایل‏شنا...

full text

تطبیق اولیاءالله با اصحاب کهف در متون عرفانی فارسی

چکیده در طول تاریخ تصوّف و عرفان اسلامی، صوفیّه برای مصون ماندن از مخالفت ها و تهدیدات اهل شرع و متّهم شدن به کفر و زندقه، همواره کوشیده اند تا مبانی عقیدتی و اعمال طریقتی خود را با مستندات قرآنی و حدیثی توجیه کنند. قصّۀ اصحاب کهف به لحاظ مشابهاتی که عرفا بین «اولیاءالله» و «اصحاب کهف» قائل شده اند، در کتب عرفانی جایگاه ویژه ای دارد. اطلاق لفظ فتیـﺔ (جوانمردان) برای اصحاب کهف، تقویت ایمان و فزونی ه...

full text

بازتاب مقامات حضرت مریم(س) در متون عرفانی فارسی از قرن چهارم تا پایان قرن نهم

Quranic characters, including the Saint Mary, have always figured in texts of mysticism. The miracles attributed to her, the sending of heavenly food to her, and the fruition of the dried palm-date, indicate for mystics her exalted statues, her attainment of spiritual positions such as Welāyat (Sainthood), khilāfat al-kobra (great saintship), patience (Sabr), trust in God (Tawakkol), voluntary ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه سمنان - دانشکده علوم انسانی

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023